بازار کشنده‌ها در ایران همواره تحت‌تاثیر عواملی چون قیمت، توان فنی، مصرف سوخت، تامین قطعات و خدمات پس از فروش قرار داشته است. در این میان، خدمات پس از فروش همواره یکی از دغدغه‌های اصلی رانندگان و مالکان ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای سنگین بوده است؛ چراکه خرابی یک کشنده در مسیر، به‌معنای توقف کامل بار و تحمیل هزینه‌هایی گاه میلیون‌تومانی خواهد بود. به‌همین دلیل، سازمان بازرسی کیفیت و استاندارد ایران (ISQI) به‌صورت دوره‌ای عملکرد شرکت‌های عرضه‌کننده خودروهای سنگین را در حوزه خدمات فروش و پس از فروش ارزیابی و اعلام می‌کند.
وضعیت کلی خدمات پس از فروش کشنده‌ها در ایران
خدمات پس از فروش در بازار کشنده‌های ایران همچنان یکی از مهم‌ترین چالش‌ها به‌شمار می‌رود. با افزایش قابل توجه تعداد ناوگان سنگین و نیاز بیشتر به قطعات یدکی و تعمیرات تخصصی، بسیاری از رانندگان و مالکان ناوگان با مشکلاتی نظیر تامین نامنظم قطعات، زمان انتظار طولانی و کیفیت متغیر خدمات مواجه هستند. محدودیت‌های واردات قطعات و نوسانات نرخ ارز هزینه‌های تعمیرات را به‌شدت بالا برده و فشار اقتصادی بر فعالان این حوزه را افزایش داده است.
از سوی دیگر، نبود شبکه گسترده نمایندگی و خدمات پس از فروش در مناطق دورافتاده و جاده‌های فرعی، سبب توقف‌های طولانی ناوگان و کاهش بهره‌وری می‌شود. در مقابل، شرکت‌هایی که توانسته‌اند با توسعه شبکه خدمات پس از فروش، آموزش مداوم فنی کارکنان و تامین به‌موقع قطعات، پشتیبانی قابل اعتمادی ارائه کنند، موفق به‌کسب رضایت و وفاداری مشتریان شده‌اند.
به‌طور کلی، تقویت زیرساخت‌های خدمات پس از فروش، سرمایه‌گذاری در قطعه‌سازی داخلی و ارتقای کیفیت سرویس‌ها، از اولویت‌های اصلی صنعت حمل‌ونقل جاده‌ای کشور است تا ضمن کاهش توقف‌های ناخواسته، بهره‌وری و امنیت ناوگان‌های سنگین حفظ شود.
در آخرین گزارش ISQI مربوط به‌سال ۱۴۰۳ در بین محصولات اقتصادی، شرکت‌های «سیبا موتور»، «بهمن‌دیزل»، «گروه مایان»، «شایان‌دیزل»، «آریا دیزل» و «سایپا دیزل» در رتبه‌های برتر خدمات فروش قرار گرفته‌اند. در ادامه، نگاهی داریم به کشنده‌های عرضه‌شده توسط این شرکت‌ها و دلایل موفقیت آن‌ها در حوزه خدمات.
سیبا موتور؛ بهترین ترکیب از پشتیبانی گسترده و محصول اقتصادی
سیبا موتور به‌عنوان نماینده رسمی FAW چین، کشنده J6 را در دو نسخه تک و جفت‌محور عرضه می‌کند. این کشنده با پیشرانه ۴۲۰ یا ۴۶۰ اسب‌بخار، گیربکس ZF و طراحی کابین راحت، به‌واسطه مصرف مناسب سوخت و شبکه گسترده خدمات پس از فروش، مورد استقبال ناوگان‌های حمل‌ونقل داخلی قرار گرفته است.
همچنین قیمت قطعات و تعمیرات این کشنده نسبت به برخی رقبا در سطح پایین‌تری قرار دارد. اهمیت این موضوع زمانی پررنگ می‌شود که بدانیم هزینه‌های تعمیرات سنگین برای رانندگان و شرکت‌های حمل‌ونقل می‌تواند به سادگی سود چند سفر را از بین ببرد.
بهمن‌دیزل؛ قدرت، کیفیت و خدمات هم‌زمان
بهمن‌دیزل یکی دیگر از شرکت‌های موفق در حوزه خدمات است که با عرضه کشنده امپاور (با موتور کامینز و توان ۴۹۰ تا ۵۰۰ اسب‌بخار) توانسته بخشی از بازار کشنده‌های نیمه‌سنگین و سنگین را به‌خود اختصاص دهد.
کشنده امپاور که بر پایه فوتون EST-A طراحی شده، با گیربکس ZF، امکانات رفاهی قابل توجه و مصرف سوخت بهینه، ترکیبی از قدرت، راحتی و قابلیت اطمینان را ارائه می‌دهد. نکته مهم این‌که بهمن‌دیزل در سال‌های اخیر با توسعه شبکه خدمات پس از فروش و افزایش موجودی قطعات، رضایت بالای مشتریان را جلب کرده است؛ عاملی که در افزایش فروش نقش کلیدی دارد.
گروه مایان و دیما؛ صعود با تکیه بر استاندارد و خدمات
گروه مایان، نماینده رسمی برند JAC در ایران، کشنده Gallop K7 را تحت‌نام دیما HT490 مونتاژ می‌کند. این محصول که از موتور کامینز و گیربکس ZF بهره می‌برد، به‌دلیل طراحی به‌روز کابین، استانداردهای ایمنی قابل قبول و قدرت مناسب، به‌گزینه‌ای محبوب میان ناوگان‌های بزرگ بدل شده است.
کیفیت مونتاژ، خدمات پس از فروش فعال و پشتیبانی مناسب از تامین قطعات از دلایل صعود دیما دیزل در ارزیابی ISQI محسوب می‌شود. اهمیت حضور در رتبه‌های بالای خدمات آن‌جاست که خریداران سازمانی و شرکت‌های حمل‌ونقل حرفه‌ای بیش از هر چیز به‌پشتوانه فنی و خدماتی برند توجه می‌کنند.
دافران شایان دیزل؛ کشنده محبوب رانندگان
کشنده دافران که توسط شرکت شایان دیزل در بازار ایران عرضه می‌شود، در واقع مدل Dongfeng Chenglong H7 از برند معتبر چینی دانگ‌فنگ است. چنگلونگ H7 یک کشنده نیمه‌سنگین تا سنگین با کابینی ارگونومیک و مجهز به فناوری‌های روز است. موتور این کشنده ساخت شرکت ویچای (Weichai) بوده که قدرتی بین ۴۶۰ تا ۵۲۰ اسب‌بخار دارد.
گیربکس‌های اتوماتیک یا دستی مدرن با تعداد دنده بالا، بهینه‌سازی مصرف سوخت و عملکرد مناسب در جاده‌های مختلف، از دیگر ویژگی‌های بارز این مدل است. طراحی کابین با توجه به آسایش راننده و کاهش خستگی در سفرهای طولانی، بسیار مورد توجه قرار گرفته است و امکاناتی مانند سیستم تهویه‌مطبوع، صندلی‌های قابل تنظیم و داشبورد پیشرفته در آن دیده می‌شود.
شایان دیزل با واردات، مونتاژ و پشتیبانی فنی دافران توانسته پاسخگوی نیاز ناوگان‌های حمل‌ونقل جاده‌ای ایران باشد. این شرکت با ایجاد شبکه خدمات پس از فروش گسترده در سراسر کشور، تامین سریع قطعات یدکی، آموزش فنی به تعمیرکاران و ارائه خدمات به‌روز، سطح رضایت مشتریان را بهبود بخشیده است. از آن‌جا که بازار ایران به‌دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های وارداتی با چالش‌هایی در تامین قطعات روبه‌رو است، حضور نمایندگی فعال و پشتیبانی فنی قابل قبول یکی از عوامل موفقیت دافران به‌شمار می‌رود.
آریا دیزل؛ تمرکز بر مسیرهای طولانی
آریا دیزل موتور که همکاری با برند C&C را در کارنامه دارد، هم‌اکنون کشنده C&C480 را به بازار عرضه می‌کند. این کشنده چینی با طراحی آیرودینامیک، موتور ۴۸۰ اسب‌بخاری، گیربکس FAST و کابینی راحت، عمدتا مورد استقبال شرکت‌های فعال در مسیرهای طولانی و ترانزیت قرار گرفته است. بهره‌گیری از خدمات پس از فروش متمرکز و آموزش‌دیده، یکی از دلایل عملکرد مثبت آریا دیزل در ارزیابی‌های رسمی است.
در این حوزه، خدمات منسجم و پاسخگویی سریع به ایرادات فنی می‌تواند در کاهش زمان خواب خودرو و افزایش بهره‌وری نقش بسزایی داشته باشد.
سایپا دیزل؛ شراکت موفق با دانگ‌فنگ
درنهایت، سایپا دیزل که در گذشته کشنده‌های البرز و ولوو را در سبد خود داشت، اکنون تمرکز خود را بر محصولات برند دانگ‌فنگ گذاشته است. کشنده KX520، KL465 و GX560 سه محصول اصلی فعلی این شرکت هستند. کشنده KX520 با موتور ۵۲۰ اسب‌بخار کامینز دانگ‌فنگ، گیربکس FAST یا ZF و طراحی مدرن یکی از محصولات پرطرفدار بازار ایران است. مدل GX560 نیز جدیدترین محصول سایپا دیزل با امکانات ایمنی روز، کابین راحت و قدرت موتور بالا محسوب می‌شود.
حضور شبکه گسترده خدمات پس از فروش سایپا دیزل در سراسر کشور از جمله مزیت‌های مهم این برند است. اهمیت این موضوع آن‌جا مشخص می‌شود که در بسیاری از مناطق کشور، تنها نمایندگی سایپا دیزل حضور فعال دارد و این مساله برای ناوگان‌های استانی بسیار مهم است.
با نگاهی به‌عملکرد این شرکت‌ها و کیفیت خدمات آن‌ها، می‌توان گفت بازار کشنده‌های ایران هرچند با چالش‌هایی نظیر محدودیت واردات، نوسان قیمت ارز و موانع تامین قطعه روبه‌رو است، اما برخی شرکت‌ها توانسته‌اند با ارتقای سطح خدمات و عرضه محصولات متنوع، اعتماد بخشی از بازار را جلب کنند.
رقابت در این حوزه، بیش از آن‌که به قدرت موتور یا ظاهر کشنده وابسته باشد، به دوام، خدمات پس از فروش سریع، تامین قطعات و اطمینان مشتری از پشتیبانی آینده وابسته است. در نتیجه، شرکت‌هایی که به این فاکتورها توجه بیشتری داشته باشند، موفقیت بیشتری در بازار سنگین ایران کسب خواهند کرد.
